Przejdź do treści 
Co to jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (łac. colitis ulcerosa, CU), zaliczane do grupy nieswoistych zapaleń jelit, jest przewlekłym procesem zapalnym błony śluzowej odbytu lub jelita grubego o nieustalonej dotychczas etiologii.
Pewny wpływ na rozwój schorzenia mają 3 czynniki
Genetyczne
Świadczy o tym rodzinne występowanie. Ustalono kilka genów podatności na zachorowanie – leżą one na chromosomach 3, 7, 12 i 16.
Środowiskowe
Istnieje korelacja pomiędzy stanem psychicznym pacjentów (takim jak uraz psychiczny i nieprawidłowa reakcja na stres) a występowaniem choroby. Ponadto flora bakteryjna u osób chorych na colitis ulcerosa różni się jakościowo i ilościowo od flory występującej u osób zdrowych, jednak nie wiadomo, czy jest to przyczyna czy raczej skutek choroby. Szczególny wpływ mają niektóre szczepy Escherichia coli i Bacteroides vulgatus.
Immunologiczne
Wzmożona aktywacja limfocytów T CD4+. Wytwarzają one większe ilości cytokin, od których zależy dalszy przebieg odpowiedzi immunologicznej. Dominuje subpopulacja limfocytów Th2, produkujących interleukiny (IL) 4, 5, 6, 10
(odpowiadają za typ humoralny odpowiedzi ze zwiększoną syntezą przeciwciał). Szczególnie niekorzystny wpływ mają cytokiny prozapalne – TNF-α, IL-1β, IL-8, IL-12. W colitis ulcerosa są one w przewadze nad cytokinami o działaniu przeciwzapalnym – IL-1ra, IL-4, IL-10, IL13.
Jakie są objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?
- Objawy jelitowe
- bóle brzucha,
- długotrwałe biegunki i/lub zaparcia (czasem występują naprzemiennie),
- krew w stolcu (ujawniona lub nie),
- osłabienie, utrata wagi,
- Objawy pozajelitowe:
- oczne,
- stawowe (zapalenie stawów),
- skórne (piodermia zgorzelinowa, rumień guzowaty).
Choroba charakteryzuje się występowaniem zaostrzeń i okresów remisji o różnym okresie trwania. Najczęściej obejmuje końcową (lewą) część jelita grubego – odbytnicę (która zajęta jest w 95% przypadków), esicę, okrężnicę zstępującą, zagięcie śledzionowe. Rzadziej zajmuje całe jelito grube, aż do zastawki krętniczo-kątniczej. Nigdy nie dotyka bezpośrednio jelita cienkiego. Jedynym objawem może być tzw. backwash ileitis, który występuje w momencie zajęcia jelita grubego na całej długości (pancolitis) wraz z zastawką krętniczo-kątniczą, która staje się niewydolna i przepuszcza mediatory procesu zapalnego w kierunku końcowych odcinków jelita krętego.
W odróżnieniu od choroby Leśniowskiego-Crohna we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego istnieje znacznie mniejsza tendencja do powstawania przetok okołoodbytniczych, ropni i perforacji jelit. Występuje natomiast większe prawdopodobieństwo powstania raka jelita grubego. Skłania to do wykonywania regularnych kolonoskopii diagnostycznych u osób długotrwale chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ze względu na zajęcie przez chorobę dystalnej części odbytnicy dużą wartość diagnostyczną ma również wykonanie rektoskopii.
Jak diagnozujemy wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
W diagnostyce wrzodziejącego zapalenia jelita grubego znaczenie mają:
- badania krwi – spadek wartości HGB, poziomu żelaza i białka, podwyższony wskaźnik OB;
- badanie kału – umożliwia wykrycie drobnych krwawień z przewodu pokarmowego (krew utajona), wykluczenie biegunki bakteryjnej, badanie na zawartość kalprotektyny[4] i i laktoferyny (pozwala na odróżnienie zapalenia jelita od np. jelita drażliwego);
- badania endoskopowe jelita grubego – rektoskopia, kolonoskopia, z pobraniem wycinków do badań histopatologicznych;
- inne badania – wlew kontrastowy jelita grubego, USG, RTG jamy brzusznej.
Jak leczymy wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Leczenie farmakologiczne
- Aminosalicylany (sulfasalazyna i mesalazyna)
- Glikokortykosteroidy
- Środki immunosupresyjne (w przypadku steroidooporności, np. azatiopryna, 6-merkaptopuryna, metotreksat)
- Leki przeciwbakteryjne (do leczenia powikłań bakteryjnych, np. metronidazol, wankomycyna, ciprofloksacyna, gentamycyna)
Leczenie operacyjne
- resekcja jelita grubego. Leczenie naltreksonem
Leczenie farmakologiczne
- Leki biologiczne:
- monoklonalne przeciwciała antyTNF-α,
- infliksymab – chimeryczne,
- certolizumab – humanizowane
- adalimumab – ludzkie,
- inhibitory i analogi receptora dla TNF-α,
- etanercept,
- onercept,
- drobnocząsteczkowe inhibitory syntezy TNF-α,
- vedolizumab
- talidomid,
Leczenie uzupełniające wrzodziejącego zapalenie jelita grubego - dieta
Dieta w fazie zaostrzenia
W czasie zaostrzenia, wskutek nasilenia biegunki dochodzi do odwodnienia i wskutek utraty krwi do niedokrwistości. Towarzyszy temu także niedożywienie wskutek nadmiernej utraty białka i wzmożonego katabolizmu. Stopień utraty masy ciała koreluje z śmiertelnością w tej chorobie. U 25 – 80% chorych w fazie zaostrzenia stwierdza się objawy niedożywienia. W trakcie badań nie stwierdzono przewagi żywienia pozajelitowego nad żywieniem dojelitowym, jednak wymagane jest stosowanie diety dojelitowej bezresztkowej, stosowanej doustnie bądź bezpośrednio dojelitowo. Uważa się, że ten sposób postępowania przyspiesza odbudowę śluzówki uszkodzonego jelita. Dożylnie natomiast trzeba wyrównać stwierdzone niedobory wody, elektrolitów, białka i niekiedy krwi
Dieta w fazie remisji
Obejmuje stosowanie diety lekkostrawnej z ograniczeniem błonnika i ograniczeniem mleka i jego przetworów, z uwagi na częste objawy jego nietolerancji. Podstawą jest zapewnienie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, mikroelementów i witamin podawanych w łatwoprzyswajalnej formie. Znaczenie ma również unikanie potraw wzdymających (warzywa kapustne i strączkowe, napoje gazowane), alkoholu, ostrych przypraw, potraw smażonych.
