Przejdź do treści 
Co to jest padaczka?
Padaczka, zwana też epilepsją, to przewlekła choroba neurologiczna, która polega na występowaniu powtarzających się napadów. Owe napady są spowodowane przejściowymi zaburzeniami czynnościowymi mózgu i mogą mieć różną postać. Wbrew powszechnej wiedzy nie zawsze towarzyszą im drgawki ani utrata świadomości; potrafią przebiegać również prawie niezauważalnie.
Padaczka to choroba społeczna, gdyż dotyczy znacznej części populacji ludzi (ok. 1%). Padaczki dzielimy na głównie na podstawie wieku rozpoznania (okres noworodkowy, dziecięcy, czy dorosły), ale istnieją także zespoły nieposiadające silnego związku z wiekiem chorego.
Rodzaje i przebieg napadów padaczkowych
Napad częściowy
Tego rodzaju napad rozpoczyna się w określonym rejonie mózgu dzieląc na dwa typy (prosty i złożony). W napadzie prostym nie dochodzi do zaburzeń świadomości (chory je zapamiętuje). Obserwujemy wtedy zaburzenia ruchowe, mimikę twarzy, drgawki np. ręki lub stopy. Inne objawy to: uczucie drętwienia, bólu, dziwne odczucia wzrokowe, słuchowe czy węchowe (napady czuciowe). W napadach częściowych złożonych dochodzi natomiastu już do zaburzeń świadomości i niepamięci objawów. Towarzyszą im często zaburzenia wegetatyne w formie poszerzenia źrenic i nadmiernego wydzielania śliny.
Napad uogólniony
Wyładowania padaczkowe następują w obu półkulach jednocześnie. Przebiegają z drgawkami lub bez. U dzieci i młodieży najczęstsze są napady nieświadomości trwające ok. 30 sekund. Po ustaniu chory powraca do przerwanej aktywności. Bywają częste, od kilku do kilkudziesięciu dziennie. Dzielimy je na: napady atoniczne (nagła utrata napięcia mięsniowego, grożąca upadkiem), miokloniczne (krótkotrwałe zerwania mięśniowe np. rąk czy nóg) i toniczno-kloniczne (utrata świadomości na okres 1-3 minut)
Napady zgięciowe
Występują głównie u niemowląt. Polegają na nagłym zgięciu szyi i ramion wraz z wyrzucaniem ich do przodu. Występują nagle i często w seriach (5-100), a pojedynczy napad trwa kilka sekund.
Jakie są przyczyny padaczki?
Przyczyny choroby są zróżnicowane. Najważniejsze z nich to: uszkodzenia mózgu powstałe w okresie życia płodowego i przy porodzie, urazy czaszki, guzy, niektóre choroby zakaźne (np. toksoplazmoza czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), zwyrodnieniowe (choroba Alzheimera), przewlekłe nadużywanie alkoholu. W tym przypadku mówimy o tak zwanych padaczkach objawowych.
Ostatnio sugeruje się, że odpowiedzialne za wystąpienie napadów padaczkowych mogą być niedobory hormonalne, zaburzenia psychiczne oraz podłoże genetyczne. Nie oznacza to jednak automatycznego dziedziczenia, które występuje bardzo rzadko. Drugi rodzaj padaczek to padaczki skrytopochodne (idiopatyczne), czyli takie, w których nie udaje się ustalić przyczyn.
Jak diagnozujemy padaczkę?
Prawie zawsze czynnikiem powodującym powstanie podejrzenia epilepsji jest wystąpienie napadu padaczkowego. W takiej sytuacji lekarz podstawowej opieki zdrowotnej na podstawie wywiadu zebranego od pacjenta lub opiekunów kieruje nas do specjalisty, czyli neurologa.
Neurolog zbiera szczegółowy wywiad, przeprowadza fizykalne badania neurologiczne oraz zleca badania laboratoryjne (badanie krwi, badanian hematologiczne i genetyczne), by wykluczyć inne przyczyn drgawek. Następnie po analizie zebranego materiału neurolog kieruje na badanie elektroencefalograficzne (EEG), które polega na rejestracji czynności bioelektrycznej mózgu. Wynik (opis) badania EEG jest podstawą diagnozy i stanowi zazwyczaj wskazanie sugerujące sposób leczenia. W pewnych sytuacjach badanie EEG jest niewystarczające.
Wtedy neurolog decyduje o rozszerzeniu diagnostyki o badanie wideo EEG i badania obrazowe, takie jak zdjęcia rentgenowskie, USG, badanie SPEC (ocena przepływu mózgowego przy użyciu radioaktywnie znakowanych cząstek; tego rodzaju badanie przeprowadzane jest podczas napadu chorego, gdzie przepływ mózgowy jest znacznie zwiększony oraz po napadzie; SPECT pomaga również w lokalizacji ognisk padaczkowych), PET (pozytonowa emisja tomograficzna) – przy pomocy tlenu i glukozy pozwala na określenie metabolizmu mózgu) i inne. Diagnostykę obrazową stosujemy po to, by wykryć lub wyeliminować ewentualne nieprawidłowości w mózgu, mogące być powodem padaczki.
Jak leczymy padaczkę?
Leczenie padaczki polega na podawaniu leków przeciwdrgawkowych, często przez całe życie chorego. Wybór leku przeciwdrgawkowego zależy od typu napadu, zespołu padaczkowego, innych stosowanych leków, innych problemów zdrowotnych, wieku pacjenta i stylu życia. Statystycznie aż u około 75% pacjentów udaje się opanować chorobę przez zastosowanie leków. W pewnych przypadkach, kiedy leczenie farmakologiczne okazuje się nieskuteczne, podejmowana jest decyzja o leczeniu chirurgicznym.
Leczenie farmakologiczne:
- fenytoina
- karbamazepina
- lamotrygina
- kwas walproinowy
Leczenie chirurgiczne:
- wszczepienie pod lewym obojczykiem stymulatora nerwu błędnego, który hamuje czynność napadową mózgu. Urządzenie to przypomina rozrusznik serca. Stymulator nerwu błędnego polecany jest u chorych z aurą, kiedy to pacjent czując, że zbliża się napad może zapobiec wystąpieniu drgawek przez uruchomienie magnesem stymulatora. Ta metoda jest jednak bardzo droga.
- lobektomia skroniowa lub resekcje pozaskroniowe – wykonywana zazwyczaj w napadach częściowych
- usunięcie jednej półkuli mózgu (hemisphaerectomia) – zwykle w sytuacji porażenia mózgowego oraz w przypadku ciężkich klinicznie napadach
- przecięcie ciała modzelowatego (callosotomia) – wykonywane w napadach częściowych, uogólniających się, tonicznych.
Leczenie alternatywne:
- dieta ketogenna – bogata w tłuszcze, a uboga w cukry – uzyskiwany przez nią efekt przeciwpadaczkowy polega na wywołaniu tzw. kwasicy ketonowej. Najlepsze wyniki uzyskuje się w lekoopornych padaczkach wieku dziecięcego (do 10 r.ż.). Niestety jest dość uciążliwa w stosowaniu i musi być prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza i dietetyka
Co robić w razie wystąpienia objawów padaczki?
Jeżeli u osoby, która nie chorowała wcześniej na padaczkę, wystąpi napad padaczkowy z drgawkami i utratą przytomności, należy wezwać pogotowie ratunkowe. W przypadku łagodniejszych napadów należy pilnie zgłosić się do lekarza.
Jeżeli natomiast u osoby ze zdiagnozowaną padaczką dojdzie do napadu padaczkowego, należy:
- Przede wszystkim zachować spokój, większość napadów ustępuje po 2-3 minutach.
- Ułożyć chorego w bezpiecznym miejscu, zabezpieczyć go przed upadkiem, skaleczeniem, urazem głowy, tułowia i kończyn.
- Kontrolować oddech i drożność dróg oddechowych.
- Rozluźnić ubranie w okolicy szyi, rozpiąć pasek, usunąć z ust ciała obce (np. sztuczną szczękę).
- W czasie napadu nie należy otwierać zaciśniętych szczęk i wkładać żadnych przedmiotów do ust, nie należy przytrzymywać siłą rąk i nóg chorego, nie można wlewać wody ani podawać leków do ust, jeśli chory jest nieprzytomny.
- Poczekać, aż napad ustąpi, ułożyć chorego na boku, aby uniknąć zakrztuszenia lub zadławienia, pozostać z chorym aż do czasu odzyskania pełnej sprawności.
- Po zakończeniu napadu chory może być senny (należy mu pozwolić odpocząć) lub pobudzony (nie należy używać siły).
- Jeśli napad przedłuża się lub występują kolejne napady, należy wezwać pogotowie.
